Ontstaan en ontwikkeling van De Enk
De Enk tussen Beekbergen, Lieren en Oosterhuizen ligt als het ware tegen
de stuwwal, die in de voorlaatste ijstijd, zo'n 150.000 jaar geleden, ontstaan
is. De oostkant van mijn beschreven stukje Enk, voorbij Lieren en Oosterhuizen,
grenst aan een natter wordend gebied, de westkant en zuidkant grenst aan
een grotendeels bebost, heuvelachtig terrein. In de 19e eeuw waren
delen ervan nog heideveld en zandverstuivingen
Op deze woeste gronden werden schapen gehouden. De schaapskooien bevonden
zich vaak in het dorp. Elke dag werden de schapen uit de kooi naar de hei gedreven,
en elke avond weer naar de stal teruggebracht. De mest van de schapen in de
stal (potstal), vermengd met heideplaggen, gebruikte men om aangelegde akkers
te bemesten. Zo ontstond rond Beekbergen aaneengesloten landbouwgronden, de
zogenaamde enken. Voor een deel waren dat de vroegere huiskampen, voor een
deel waren dat ook nieuwe ontginningen.
Aan de westkant van Beekbergen ligt het Enkgebied Engeland, dat als een van
de oudste van Apeldoorn kan worden beschouwd. Aan de oostkant van dit gebied
ontstond Beekbergen met een eigen enk, waarvan ik nu een gedeelte beschrijf.
Al in een vroeg stadium zijn de essen Engeland en Beekbergen samengegroeid
tot èèn grote es. Sommige akkers werden in de loop van eeuwen
wel een meter opgehoogd en kregen een typerend bol staand profiel: hoog op
het midden en aflopend naar de grensafscheiding. Ik weet niet of daardoor de
Enk hier zijn glooiende karakter aan te danken heeft, of dat er reeds een natuurlijke
glooiing aanwezig was. Laten we het maar op beide houden.
Door de aanwezigheid van de bosranden leeft er een verscheidenheid aan zeldzame dieren en vogels zoals dassen, sperwers, geelgorzen en dergelijke die zich regelmatig op de enk vertonen. Ook reesporen zijn er te vinden.
Een stukje historie
De eigenaren van de landbouwgronden hadden al ver voor 1500 gebruiksrechten
op de woeste gronden in de omgeving. Dat blijkt onder meer uit het bewaard
gebleven reglement van de Lierder Mark van 1515. De deelgerechtigden in de
woeste gronden vormden de marke.
De ''Geerfden der Lierdermark'' bezaten in 1832 bij de totstand-koming van
het kadaster ruim 300 hectare woeste gronden. Ooster-huizen, Lieren, Beekbergen,
behoorden vroeger tot deze Lierder Mark. Het grondgebied strekte zich uit van
de grens met de gemeente Voorst tot en met de buurtschap Engeland. Het gebied
waar nu Klarenbeek, ligt, het Woud, de Hooilanden, het Lierder Bos en buurschap
Engeland, en dus ook de dorpen Beekbergen, Oosterhuizen en Lieren behoorden
vroeger tot de Lierder Mark De marke bezat een reglement met strafbepalingen,
een markeboek, een markerichter of holtrichter en er was een soort rechtspraak,
te weten een houtgericht of holtsprake.
Bovenstaande informatie heb ik opgespoord uit diverse artikelen. Het geeft een beeld hoe het gebied zich heeft ontwikkeld. Als ik nu over de Enk wandel, kan ik me een voorstelling maken hoe het vroeger geweest moet zijn. Als je nog meer historische informatie zoekt, kijk dan eens opde site van onderstaande bronvermeldingen.
Bron voor onderstaande informatie is:
Genealogen Palace
Natuurinformatie 
Erg verrast was ik door de foto die ik kreeg toegestuurd
van de familie Joop en Annie van den Enk uit Enschede.
Vroeger hebben
ze in Beekbergen gewoond. Op de foto, een ansichtkaart uit 1962 staan
G. van den Enk (vader) in het midden Chris ( zoon) rechts en Joop
van den Enk.
Een foto van meer dan veertig jaar geleden en gemaakt op de hoek Achterstekerkweg/De
Hoeven. Een mooi beeld van hoe er vroeger geoogst werd. Als je dat vergelijkt
met de beelden die ik nu van het oogsten heb gemaakt, is er toch heel
wat veranderd.
Binnenkort wil ik eens 'de boer' op gaan om te achterhalen hoe de Enk begin vorige eeuw uit heeft gezien. Volgens een oud inwoner moeten er vroeger veel meer bomen hebben gestaan.
Dit verhaal krijgt binnenkort een vervolg.